Realizacja zadań związanych z sprawami społecznymi, rodziną oraz zdrowiem stanowi odzwierciedlenie działań podejmowanych na podstawie polityk programów i strategii przyjętych przez Władze Ostrowa Wielkopolskiego. Do najważniejszych z nich należą:

• • Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Osób Doznających Przemocy Domowej w Ostrowie Wielkopolskim na lata 2023–2028,

  • Korpus Wsparcia Seniorów,

  • Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Ostrowa Wielkopolskiego na lata 2022-2025,

  • Ostrowska Karta Seniora,

  • Ostrowska Karta Rodziny 3+,

  • Ostrowska Karta Krwiodawcy.

Dokładniejszy opis wskazanych powyżej programów znajduje się w części raportu poświęconej Realizowanym Politykom, Programom i Strategiom. 

Aktualny poziom wydatków na pomoc społeczną i wsparcie dla rodziny w 2023 r. wiąże się z kontynuowaniem działań Miasta Ostrów Wielkopolski związanych ze wsparciem materialnym dla mieszkańców. Niemniej, warto zauważyć, że wpływ na malejącą tendencję ma znacząco odznaczający się w 2022 r. poziom wydatków na wypłacone świadczenia wychowawcze („500+”), podczas gdy w 2023 r. w budżecie miasta wydatki na ten cel uległy znaczącemu zmniejszeniu, gdyż zadanie to przejął ZUS. Kluczowa część środków zrealizowanych przez gminę w 2022 r. dotyczyła również wypłaty dodatku osłonowego i węglowego dla mieszkańców oraz świadczeń społecznych związanych z udzielaniem pomocy obywatelom Ukrainy, podczas gdy w 2023 r. charakteryzowały się one znacznie mniejszą kwotą.

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie tym sytuacjom przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka. 

Zakres pomocy społecznej obejmował zadania określone w ustawie o pomocy społecznej. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej wykonywał także zadania wynikające z innych aktów prawnych m.in. z ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy czy ustaw o dodatku węglowym, elektrycznym.

Obecna struktura organizacyjna Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest odpowiedzią na diagnozowane na przestrzeni wielu lat potrzeby środowiska lokalnego, określone w oparciu o analizę i ocenę występujących zjawisk, powodujących zapotrzebowanie na różne formy wsparcia. 

Łącznie na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych i alimentacyjnych, dodatków mieszkaniowych w 2023 r. MOPS wydatkował 72.754.539,98 zł, w tym 30.964.288,02 ze środków własnych. Tak wysokie zmniejszenie wydatków w stosunku do 2022 r. spowodowane było m.in. przeniesieniem realizacji Programu 500+ do ZUS.

Źródłem finansowania zadań realizowanych przez MOPS są: 

• środki własne miasta, 

• dotacje do zadań własnych, 

• oraz dotacje do zadań zleconych.

W strukturze Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wyróżnia się działy zajmujące się merytorycznie poszczególnymi sprawami: 

• Dział Pomocy Środowiskowej, 

• Dział Wsparcia Rodziny, 

• Dział Świadczeń, 

• Dział Usług Opiekuńczych, 

• Dział Świadczeń Rodzinnych i Mieszkaniowych,

• Dział Finansowo-Organizacyjny.

W trakcie 2023 r. MOPS kompleksowo realizował zadania własne oraz zadania zlecone z zakresu pomocy społecznej. Dodatkowo, pozyskano środki oraz inne świadczenia ze źródeł zewnętrznych, np. w ramach programów "Asystent rodziny", "Asystent Osobisty Osoby Niepełnosprawnej", "Posiłek w szkole i w domu" czy "Opieka wytchnieniowa". Ponadto, w ramach prowadzonej działalności statutowej MOPS w swojej bieżącej pracy realizował projekty socjalne i działania środowiskowe, m.in. prowadzenie Zespołu Interdyscyplinarnego czy organizacja i koordynowanie Punktu Konsultacyjnego.

Przyczyny korzystania z pomocy społecznej w 2023 r.

• W 2023 r. świadczeniami pieniężnymi objęto 774 rodzin, a niepieniężnymi 875 rodzin. 

• Pracę socjalną świadczono wobec 625 rodzin.

wybrane zadania realizowane w ramach pomocy społecznej i wsparcia rodziny w 2023 r.

Pomoc społeczna dla obywateli Ukrainy

W ramach pomocy społecznej w 2023 r. przyznawano następujące świadczenia:

• zapewnienie jednego gorącego posiłku dla dzieci i młodzieży w szkole i w przedszkolu, pomoc doraźna na czas nie dłuższy niż dwa miesiące - 14 dzieci ukraińskich,

• zapewnienie jednego gorącego posiłku dla dzieci i młodzieży w szkole i w przedszkolu na podstawie decyzji administracyjnej - 29 dzieci ukraińskich,

• zasiłek stały - 1 osoba,

• skierowanie do domu pomocy społecznej - Ośrodek opłacał pobyt w DPS dla 1 osoby z Ukrainy,

• usługi opiekuńcze - 1 osoba,

• zasiłek rodzinny wraz z dodatkami - 164 osoby,

• zasiłek pielęgnacyjny - 30 osób,

• świadczenie pielęgnacyjne - 8 osób,

• jednorazową zapomogę z tyt. urodzenia dziecka - 6 osób,

• świadczenie rodzicielskie - 29 osób,

• jednorazowe świadczenie pieniężne dla obywateli Ukrainy - wypłacono 196 świadczeń.

Ochrona zdrowia to sektor, który na tle całego budżetu miasta często nie charakteryzuje się wysokimi wydatkami, ale pomimo tego, zakres realizowanych zadań pozostaje zróżnicowany. Podstawowe obowiązki miasta w tym zakresie zostały zawarte w ustawie o samorządzie gminnym. Wskazuje ona, iż zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, wśród których w szczególności uwzględnia się m. in. sprawy ochrony zdrowia. Jednakże szczegółowe kompetencje określają także inne akty prawne, w szczególności ustawy, które dotyczą przedsięwzięć związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz przeciwdziałaniem narkomanii.

Podstawowymi przedsięwzięciami realizowanymi przez miasto były zadania określone w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Ostrowa Wielkopolskiego na lata 2022-2025. W założeniach uwzględniał on tworzenie warunków przeciwdziałających problemom związanym z uzależnieniami i przemocą w rodzinie, a także działania na rzecz ograniczenia dostępności do alkoholu oraz profilaktykę uzależnień zarówno wśród dzieci, młodzieży, jak i dorosłych.

Łączne wydatki w obszarze ochrony zdrowia w 2023 r. wyniosły ponad 3,8 mln zł. W ramach wydatków na ochronę zdrowia, najwyższą kwotę przeznaczono na przedsięwzięcia dotyczące przeciwdziałania alkoholizmowi. W głównej mierze skupiały się one finansowaniu profilaktycznych działaniach informacyjnych i edukacyjnych. Skierowane były one zarówno wobec dzieci i młodzieży, jak i rodzin.

Dzięki temu, środki finansowe przeznaczone na przeciwdziałanie uzależnieniom pozwoliły m. in. na:

• prowadzenie działalności profilaktyczno-psychoedukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień dla mieszkańców Ostrowa Wielkopolskiego,

• zakup materiałów edukacyjno-informacyjnych do realizacji Pikniku Zdrowia „Żyj zdrowo i bez uzależnień”,

• szkolenia dla pracowników Referatu Rozwiązywania Problemów Uzależnień,

• realizację zajęć socjoterapeutycznych i opiekuńczo – wychowawczych, w tym zapewnienie pomocy psychologicznej w świetlicach działających na terenie miasta. 

Ponadto zapewniono funkcjonowanie:

• Punktu Konsultacyjnego (udzielanie konsultacji psychologicznych, pedagogicznych i prawnych),

• Świetlic Opiekuńczo-Wychowawczych z programami socjoterapeutycznymi.

Zaplanowane wydatki majątkowe 231.656,32 zł dotyczyły przekazania dwóch dotacji celowych dla ZZOZ w Ostrowie Wielkopolskim, ul. Limanowskiego 20/22 na zadania: „Zakup głowicy przezprzełykowej do aparatu echokardiograficznego dla Oddziału Kardiologicznego” oraz „Zakup zestawu Trauma CAD dla Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu”.

Na rzecz ochrony zdrowia w 2023 r. podjęte zostały również inne działania obejmujące współpracę z organizacjami pozarządowymi. Dzięki temu kontynuowano realizację zadań z zakresu ochrony i promocji zdrowia w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej.